{Bài viết đăng trên Tạp chí Kế toán và Kiểm toán (ISSN 1859 – 1914), số 214, Tháng 7/2021 của TS. Nguyễn Thị Diệu Thu – Trường Đại học Công nghệ Giao thông Vận tải và TS. Nguyễn Thị Kim Oanh – Trường Đại học Quốc gia}
Hoạt động sản xuất, kinh doanh game online là một loại hình
kinh doanh mới nên cơ quan thuế gặp không ít khó khăn trong quá trình quản lý
và thu thuế đối với lĩnh vực này. Bài viết trình bày thực trạng quản lý và thu
thuế đối với hoạt động kinh doanh game online, trên địa bàn Hà Nội và đề xuất
những giải pháp để công tác quản lý được tốt hơn.
Sự hình thành và phát triển của báo cáo phát triển bền vững
trên thế giới
Phát động Cuộc thi Kiểm toán viên tài năng Talented Auditor
Cup 2021
Thực hiện hiệu quả vốn đầu tư công, góp phần khôi phục và
phát triển kinh tế – xã hội
Thực trạng quản lý thuế đối với hoạt động kinh doanh game
online trên địa bàn TP. Hà Nội
Quản lý thông tin người nộp thuế
Các chủ thể khi tiến hành hoạt động sản xuất – kinh doanh đều
phải thực hiện nghĩa vụ thuế theo quy định của pháp luật. Theo đó, người nộp
thuế phải đăng ký thuế, khai báo các thông tin liên quan đến quá trình hoạt động
sản xuất, kinh doanh của người nộp thuế. Tuy nhiên, với tính chất đặc thù hoạt
động trên môi trường ảo đã đặt ra nhiều vấn đề trong công tác quản lý thông tin
người nộp thuế kinh doanh game, bao gồm việc nhận diện tổ chức, cá nhân có phát
sinh giao dịch nhằm đưa vào diện quản lý đối tượng có hoạt động kinh doanh
game, các thông tin liên quan đến hoạt động kinh doanh game của người nộp thuế…
Thời gian qua, cơ quan thuế các cấp đã đạt được nhiều kết quả
đáng ghi nhận nhưng cũng còn nhiều tồn tại chưa giải quyết được trong việc quản
lý thông tin người nộp thuế. Sự ra đời của Tổ Thương mại điện tử (TMĐT) thuộc Tổng
Cục Thuế năm 2012, đã tạo tiền đề cho cơ quan thuế có đầu mối tập trung để có
thể nghiên cứu đưa các đối tượng có hoạt động TMĐT nói chung và hoạt động kinh
doanh game nói riêng vào diện quản lý của cơ quan thuế. Sau khi thành lập, Tổ
TMĐT đã tiến hành rà soát, phân loại, tổng hợp được danh sách hơn 872 doanh
nghiệp kinh doanh trong các lĩnh vực viễn thông, truy cập Internet, quảng cáo,
game, xử lý dữ liệu, đại lý môi giới, đấu giá, phân tích rủi ro đưa vào diện quản
lý đối tượng có hoạt động TMĐT. Qua đó, cơ quan thuế cũng đã tiến hành chọn mẫu
4 doanh nghiệp thuộc các lĩnh vực kinh doanh game trực tuyến, quảng cáo trực
tuyến, quảng cáo truyền hình, cung cấp phần cứng, phần mềm máy tính để thực hiện
công tác thanh tra và kiểm tra.
Cục Thuế TP. Hà Nội đã triển khai nhiều biện pháp trong việc
quản lý các đối tượng tham gia sản xuất, kinh doanh và khai thác game. Tổng Cục
Thuế đã tổ chức các đoàn khảo sát thực tế tại một số doanh nghiệp.
Quản lý căn cứ tính thuế
Cục Thuế Hà Nội đã triển khai thực hiện quản lý thuế đối với
hoạt động game online theo các chuyên đề quản lý. Theo đó, trong quá trình triển
khai thực hiện, cơ quan thuế tập trung chú trọng vào những hình thức kinh doanh
game.
Hiện cả nước có 45 game chính thức phát hành, chủ yếu do những
doanh nghiệp đã có nhiều năm hoạt động trong lĩnh vực công nghệ thông tin và
truyền thông cung cấp như VinaGame, VTC Game, VDC, FPT… và một số doanh nghiệp
nhỏ tham gia cung cấp dịch vụ game online. Ngoài ra, còn vô số game do các
doanh nghiệp nước ngoài cung cấp trên Internet.
Số lượng game online ngày càng phát triển mạnh mẽ. Với mức độ
phổ biến của Internet hiện nay, việc tham gia game online khá dễ dàng ở các khu
đô thị lớn, nhỏ và khách hàng có thể chơi game với một chi phí rất thấp so với
các loại hình giải trí khác. Đặc biệt, đây là ngành công nghiệp giải trí, mang
lại lợi nhuận cao.
Kết quả tổng hợp doanh thu, từ năm 2016 đến năm 2019 của 125
doanh nghiệp hoạt động sản xuất, kinh doanh và khai thác game online, tại Hà Nội.
Cho thấy, số lượng doanh nghiệp tuy không nhiều nhưng doanh số thu được từ kinh
doanh game online khá lớn và đã đóng góp số thu lớn cho ngân sách Nhà nước. Số
liệu thống kê về doanh thu đạt được và số thuế thu được từ 45 doanh nghiệp kinh
doanh game online ở Hà Nội: năm 2016 là gần 14.000 tỷ đồng; năm 2017 là gần
14.000 tỷ đồng; năm 2018 là gần 12.000 tỷ đồng và năm 2019 là gần 15.000 tỷ đồng.
Tương ứng với số tiền nộp thuế lầ lượt là gần 600 tỷ đồng, gần 900 tỷ đồng, gần
800 tỷ đồng và gần 1.000 tỷ đồng. (Nguồn: Tổng hợp số liệu thống kê trên hệ thống
quản lý thuế).
Quản lý căn cứ tính thuế đối với hoạt động sản xuất, kinh
doanh và khai thác game là nội dung quản lý gặp rất nhiều khó khăn khi thực hiện,
nếu không có cách thức và công cụ kiểm tra thích hợp. Các gian lận tồn tại
trong các giao dịch này là rất lớn, đòi hỏi công tác thanh tra, kiểm tra cần phải
có kỹ năng và phương pháp thích hợp nhằm có thể nhận diện được các hành vi gian
lận. Từ đó góp phần giảm thiểu các gian lận, nâng cao tính tuân thủ tự nguyện của
người nộp thuế.
Quản lý thu nộp thuế
Cơ chế quản lý thuế ở việt Nam hiện nay được thực hiện theo
hướng người nộp thuế tự tính, tự khai và tự nộp thuế đã đề cao trách nhiệm của người
nộp thuế trong việc thực hiện nghĩa vụ thuế đối với ngân sách Nhà nước. Theo
đó, các doanh nghiệp hoạt động game online có nghĩa vụ tự kê khai xác định
nghĩa vụ thuế của doanh nghiệp, thực hiện nộp tờ khai và nộp thuế vào ngân sách
Nhà nước theo đúng quy định của pháp luật. Cơ quan thuế tiếp nhận hồ sơ khai
thuế theo nhiều phương thức: điện tử, trực tiếp, qua đường bưu điện.
Việc thanh tra thuế được thực hiện trên cơ sở phân tích
thông tin, dữ liệu liên quan đến người nộp thuế, cùng với việc đánh giá ý thức
chấp hành pháp luật của người nộp thuế theo nguyên tắc có rủi ro thì mới thanh
tra. Do vậy, đã thu hẹp được diện người nộp thuế phải thanh tra và chỉ tập
trung vào thanh tra doanh nghiệp có ngành nghề kinh doanh đa dạng, phạm vi kinh
doanh rộng hoặc thanh tra với các đối tượng nộp thuế có dấu hiệu vi phạm pháp
luật thuế; thanh tra để giải quyết khiếu nại tố cáo; thanh tra theo yêu cầu của
thủ trưởng cơ quan quản lý thuế các cấp hoặc Bộ trưởng Bộ Tài chính (quy trình
kiểm tra tại trụ sở người nộp thuế: thực hiện theo Quyết định số 746/QĐ-TTr
ngày 12/5/2015 của Tổng Cục thuế); quy trình kiểm tra tại trụ sở cơ quan thuế:
Thực hiện theo Thông tư 156/2013/TT-BTC ngày 6/11/2013 của Bộ Tài chính.
Qua thanh tra, kiểm tra, chỉ tính riêng trong hai ngày 8/8 và
31/8/2018, Phòng Thanh tra của Cục Thuế Hà Nội đã trình lãnh đạo Cục phê duyệt
kế hoạch thanh tra đột xuất đối với 18 doanh nghiệp. Đến thời điểm cuối tháng
10/2018, đã hoàn thành 6 đơn vị: Thanh tra 1 (3 DN), Thanh tra 2 (1 DN), Thanh
tra 3 (1 DN), Thanh tra 4 (1 DN) với kết quả đã giảm thuế giá trị gia tăng được
khấu trừ 2,7 tỷ đồng, giảm lỗ qua thanh tra là 8,7 tỷ đồng; tổng số thuế truy
thu, truy hoàn, phạt là 726 triệu đồng.
Khó khăn, hạn chế trong quản lý thuế với hoạt động kinh
doanh game online
Thứ nhất, khó khăn trong xác định đúng doanh thu từ hoạt động
sản xuất, kinh doanh và khai thác game.
+ Cơ quan thuế chưa quản lý được doanh số game, hiện vẫn chỉ
dựa trên sự tự khai của người nộp thuế;
+ Các khoản chiết khấu thanh toán cho khách hàng theo tỷ lệ
không phù hợp với khoản chiết khấu nhận được từ nhà cung cấp;
+ Gặp khó khăn trong xác định thu nhập chịu thuế đối với khoản
giao dịch tiền ảo trong trò chơi trực tuyến. Ví dụ, với trường hợp người chơi
kiếm được “vàng” ảo bằng cách thực hiện các nhiệm vụ nhất định trong trò chơi,
sau đó sử dụng vàng đó để mua quần áo và vũ khí ảo. Vì không có mặt hàng nào có
giá trị tiền mặt trong thế giới thực, mọi thu nhập hoặc tài sản thu được từ trò
chơi đều không thể bị đánh thuế. Còn trường hợp nếu người chơi bán một tài sản
trong game với giá nhất định, có cơ sở xác định người chơi nhận được lợi nhuận
thực tế, đó là thu nhập chịu thuế. Hơn nữa, hình thức trao đổi trong game tương
đối đơn giản, người chơi có thể thực hiện giao dịch mà không hề bị kiểm soát
hay ràng buộc về mặt pháp lý. Việc quản lý thông tin của người chơi cũng gặp rất
nhiều khó khăn khi việc lập tài khoản ngày càng dễ dàng, thậm chí họ có thể lập
rất nhiều tài khoản trong một trò chơi.
– Hệ thống văn bản pháp quy về quản lý thuế đối với hoạt động
sản xuất, kinh doanh và khai thác game
+ Chưa có luật và các văn bản hướng dẫn cụ thể đối với loại
hình kinh doanh này.
+ Nhận thức và hiểu biết pháp luật về thuế đối với loại hình
kinh doanh này của người kinh doanh và người chơi còn thấp, đặc biệt là khi phần
lớn người chơi là học sinh, sinh viên.
– Sự ra đời của các loại hình sản xuất, kinh doanh và khai
thác game mới.
Giải pháp tăng cường quản lý thuế
Thứ nhất, kiện toàn tổ chức bộ máy và nguồn nhân lực
Cần nghiên cứu thành lập một đơn vị chuyên trách để quản lý
thuế đối với hoạt động TMĐT, bao gồm hoạt động sản xuất, kinh doanh khai thác
game.
Chú trọng và tăng cường công tác đào tạo, tập huấn các kỹ
năng khai thác, tìm kiếm, truy tìm và thu thập thông tin trên mạng Internet nhằm
nhận diện người nộp thuế không tuân thủ, thu thập thông tin trực tiếp phục vụ
thanh tra, kiểm tra người nộp thuế.
Tổ chức tập huấn, đào tạo về các hình thức kinh doanh TMĐT,
các kỹ năng đặc biệt cho cán bộ các kỹ năng thanh tra, kiểm tra máy tính,
phương pháp thu thập, truy lần dấu vết giao dịch, phân tích và khôi phục dữ liệu
kinh doanh của doanh nghiệp.
Cần áp dụng một số phương pháp thu thập thông tin cụ thể như
tìm kiếm trên các trang tin trực tuyến về quảng cáo và đường link có chứa các
chỉ dẫn về các hoạt động kinh tế và liên kết trực tiếp với thị trường trong nước.
Thứ hai, hoàn thiện quy trình nghiệp vụ
Luật Quản lý thuế hiện nay đã tạo nền tảng và mở đường cho
việc phát triển các quy định và kỹ năng mới của quản lý thuế hiện đại, cho phép
cơ quan thuế chủ động trong quản lý người nộp thuế kinh doanh trong môi trường
truyền thống và TMĐT thông qua các quan điểm trọng yếu như cơ chế tự khai – tự
nộp, nghĩa vụ cung cấp thông tin của bên thứ 3 (bao gồm cả thông tin dạng dữ liệu
điện tử), hiện đại hóa công tác quản lý thuế (khuyến khích thực hiện giao dịch
điện tử). Tuy nhiên, để thực sự thúc đẩy giao dịch điện tử trong quản lý thuế
nói chung và TMĐT nói riêng ở khía cạnh vừa tạo thuận lợi cho người nộp thuế, vừa
đảm bảo ngăn ngừa, phòng chống được các hệ quả tiêu cực của TMĐT, cần phải có
các hướng dẫn chi tiết cũng như chuẩn bị sẵn sàng các biện pháp quản lý thuế.
Thứ ba, hoàn thiện hệ thống cơ sở pháp lý
Luật Quản lý Thuế cần hướng tới mục tiêu tạo khung pháp lý để
áp dụng phổ biến quản lý thuế điện tử; quy định về giao dịch điện tử trong lĩnh
vực thuế, bao gồm quy định cơ quan thuế phải xây dựng được “Trung tâm xử lý dữ
liệu trong giao dịch điện tử” với vai trò tiếp nhận, kiểm soát hồ sơ thuếvà kiểm
tra tự động, trả thông báo tự động cho người nộp thuế. Đồng thời, trong bối cảnh
hội nhập quốc tế, cần chú ý đến các thông lệ quốc tế (hiện nay vẫn theo các quy
định của OECD) nhất là trong hoạt động với các cá nhân, tổ chức nước ngoài.
Hiện nay, nhiều quốc gia đã đánh thuế/đang nghiên cứu thu
thuế trên doanh thu của các công ty Internet/công nghệ khổng lồ như FaceBook,
Google, Apple … Việt Nam cần nghiên cứu và học tập xu thế này. Tổng Cục Thuế cần
trình Bộ Tài chính triển khai Đề án thu thuế trên doanh thu của các công ty
Internet/công nghệ kinh doanh xuyên biên giới trình Chính phủ, trình Quốc hội
ban hành luật để có thể thu thuế trên doanh thu của loại hình kinh doanh xuyên
biên giới.
Việt Nam cần xây dựng một quy trình thủ tục đơn giản cũng
như một cổng dịch vụ trực tuyến để qua đó các nhà cung cấp dịch vụ số nước
ngoài có thể đăng ký, kê khai và nộp thuế GTGT đối với các giao dịch do người
tiêu dùng tại Việt Nam thực hiện.
Trong ngắn hạn, Bộ Tài chính và Tổng Cục Thuế có thể đưa ra
giải pháp ưu tiên vào việc thu thuế GTGT từ các nhà cung cấp hàng hóa và dịch vụ
nước ngoài. Bên cạnh đó, có thể bổ sung một khoản “phí” trên các khoản thanh
toán do các doanh nghiệp thực hiện trả cho các nhà cung cấp nước ngoài về các dịch
vụ quảng cáo trực tuyến, theo cách mà Ấn Độ áp dụng gần đây là ban hành “phí
công bằng”. Khoản phí này có thể cân nhắc, để đưa vào luật thuế tiêu thụ đặc biệt.
Giải pháp bổ trợ khác
Tăng cường phối kết hợp các ngành, các cấp. Cơ quan thuế
tăng cường phối hợp với ngân hàng cung cấp bảng sao kê tài khoản của các tổ chức,
cá nhân hoạt động kinh doanh game online mở tại các ngân hàng. Đồng thời, thanh
tra, kiểm tra các đơn vị kinh doanh có dấu hiệu trốn thuế, thông qua việc kiểm
soát dòng tiền của các doanh nghiệp.
– Xây dựng cơ sở dữ liệu của cơ quan thuế: xây dựng kho dữ
liệu (Big Data) của cơ quan thuế trên cơ sở kết nối, chia sẻ với cơ sở dữ liệu
của các bộ, ngành chức năng, tích hợp thông tin từ các trang mạng xã hội, các
website bán hàng, các sàn giao dịch trực tuyến để đảm bảo có đầy đủ thông tin cần
thiết phục vụ cho công tác quản lý.
– Tăng cường trang bị các thiết bị công nghệ thông tin hiện
đại, nhằm phục vụ tốt công tác quản lý thuế đối với hoạt động kinh doanh game
online.
————————
Tài liệu tham khảo
1. Bộ Tài chính, “Thông tư số 84/2008/TT-BTC hướng dẫn thi
hành một số điều của Luật Thuế Thu nhập cá nhân và hướng dẫn thi hành Nghị định
số 100/2008/NĐ-CP”.
2. Chính phủ, “Nghị định số 100/2008/NĐ-CP quy định chi tiết
một số điều của Luật Thuế Thu nhập cá nhân”
3. Chính phủ, Nghị định số 85/2007/NĐ-CP quy định chi tiết
thi hành một số điều của Luật Quản lý Thuế.
4. Chính phủ, Nghị định số 65/2013/NĐ-CP ngày 27/6/2013 về
quy định chi tiết một số điều của Luật Thuế thu nhập cá nhân..
5. Luật Hôn nhân và gia đình số 52/2014/QH13 ngày 19/6/2014.
6. Luật Thuế Thu nhập cá nhân năm 2007, sửa đổi năm 2012,
2014.
7. Nghị quyết số 954/2020/UBTVQH14 về điều chỉnh mức giảm trừ
gia cảnh của Thuế Thu nhập cá nhân, ban hành ngày 02/6/2020.
8. Tổng cục thuế, Công văn số 451/TCT-TNCN ngày 08/2/2010, Về
việc quyết toán thuế thu nhập cá nhân năm 2009.
9. Trang web : http://www.gdt.gov.vn, http://www.mof.gov.vn,
http://www.google.com.vn.
https://issuu.com/dichvuketoancaf
https://hoclamgiau.com.vn/gioi-thieu-cong-ty-dich-vu-ke-toan-caf/
https://docs.google.com/document/d/1VFNA0XfKeyXb8_S32kmngbke4cldLIzNceHSITOD_jU/edit?usp=sharing
https://docs.google.com/document/d/1jsi1T_0koleF_BBc9jUG-maPPjLxNntbmoyEAA06d-k/edit?usp=sharing
https://docs.google.com/document/d/114h9fUAoCbnMZSuUXHvzUwcGYHkiAIK6rM_pOBeXp8s/edit?usp=sharing
https://docs.google.com/document/d/1D5wGhntCVsCDS6MqGweoeLNXOt9MEK8bfpYK4-URW8g/edit?usp=sharing
https://docs.google.com/document/d/1f_Bz4anz4tFubyHuRhgonShWhdmTBqG4VN3zePTs1wk/edit?usp=sharing
by Dịch vụ kế toán - kiểm toán CAF
CAF được thành lập bởi đội ngũ kiểm toán viên trên 10 năm kinh nghiệm cung cấp các dịch vụ kế toán, kiểm toán với tiêu chí Uy tín - chất lượng - bảo mật - Tối ưu chi phí cho doanh nghiệp. Kế toán kiểm toán CAF luôn sẵn sàng đồng hành cùng doanh nghiệp.
Follow him @ Twitter | Facebook | Google Plus
No Comment